'n Seun jaag met drie burgers deur die veld, teen die skuinste van die koppie langs, met die rietspruit agter en dongas en ongelyktes voor. Dis Dirkie Uys, vyftien jaar oud, seun van kommandant Piet Uys. En sy vader het daar op die wal van die rietspruit agtergebly.
Vanoggend het hulle die Zoeloes se spoor gekry. Gretig het die kommando's aangedruk en spoedig die impi's gewaar; een teen die hang van 'n lang, hoë heuwel; die ander onder op die valkte.
"Waar wil jy slaan, neef?" het kommandant Uys vir kommandant Potgieter gevra.
"Op die vlakte," het kommandant Potgieter dadelik geantwoord, en versigtig het hy en sy burgers wegbeweeg, snuffel-snuffel in elke mielieland om seker te maak dat daar nie dalk van die vyand skuil nie, met verspieders in elke kloof op om eers te gaan kyk.
Maar kommandant Uys gee sy perd die teuels en roep: "Kom burgers!" Toe storm hy, met sy manskappe agterna - en Dirkie ook. Dan is hulle nog net vyftig tree weg. Hoe sit die Zoeloe-krygers nie ingeryg nie, ry op ry, drie regemente een na die ander, skuilend agter hul skildvelle.
Die burgers spring van hul perde af en lê aan.
Die eerste sarsie val, en die voorste ry swart krygers tuimel. Die rye wat nog staan, probeer vertwyfeld 'n paar werpassegaaie tussen die aanvallers inslinger, maar hulle is nie in 'n oop geveg bestand teen die gewere nie. Wat daar nog van die drieduisend oor is, draai om en hardloop.
"Genugtig! roep kommandant Uys skielik. "Kyk daardie twee Malans." Die Malan-neefs het in hul waaghalsigheid heeltemal van hul makkers af weggebreek en hoog teen die heuwels tussen twee bosryke klowe beland. Dit kan doodsake wees as die Zoeloes hulle afkeer.
"Wie kom saam met my?" roep die kommandant. "Ons moet die twee daar gaan afhaal."
Vyftien burgers, en Dirkie, volg hul leier. Die Malans word gewaarsku. En nou?
Skielik lewe dit in die klowe van die Zoeloes. Die swart krygers is om en tussen hulle. Vuur! Vuur! Vuur! en moenie ophou nie. Maar daar raak iets met die vuursteen van kommandant Uys se voorlaaier verkeerd, en hy hou 'n oomblik stil om dit reg te maak. Toe tref die assegaai sy heup. Die kommandant pluk dit self uit en smyt dit van hom weg. Die bloed stroom.
"Ons moet verder," kommandant Uys. Oral wemel die veld en hange nou van Zoeloes. Die hoofkommando is nêrens te sien nie en moes seker gevlug het. Hulle is heeltemal alleen.
Daar is g'n sprake meer van 'n geveg nie. Die burgers skiet net wanneer dit nodig word om die aanvallers van hul lyf af te hou. In die agterhoede sneuwel die twee Malans. Nie baie verder nie trap 'n burger se perd in 'n gat en slaan neer. Voor die man weer in die saal kan kom, word hy ook dodelik getref. 'n Groep breek weg en probeer agter om 'n klipkop uitjaag, maar hulle ry teen 'n Zoeloe-impi vas, en nog drie burgers bly in die slag. Twee ander raak afgesonder.
By kommandant Uys is daar nog net drie burgers oor - en Dirkie.
Hulle doen dit.
"Ek kan nie...verder nie," stamel hy, en daar is bloed op sy lippe."
"Hier moet ek...sterf...Red julle self...en veg dapper...tot die einde toe...Hou God voor oë...en sorg vir my vrou...en kinders."
Die burgers huiwer nog. Hulle kommandant hier laat bly? En tog: daar is niks meer wat hulle vir hom kan doen nie. Dirkie staar swygend na die stil liggaam van sy vader.
"Kom," sê een van die burgers, "ons kan nie langer draai nie. Anders is ons almal vandag dood."
Drie swart krygers val nog voor sy geweer, maar dit gaan stadig met die ou voorlaaier. Toe is hulle op en oor hom. Dirkie Uys het sy lewe vir sy vader afgelê, al het hy geweet dat daar nie meer redding kan wees nie.