My Volk+ (Die Trekpad van 'n Nasie) ADULT PHARMA 

KOOS DU PLESSIS

Paul Joubert

Koos du Plessis (Koos Doep)
Koos du Plessis (geb. Rustenburg, 10 Mei 1945 - Krugersdorp, 14 Januarie 1984) was 'n Suid-Afrikaanse musikant wat toonaangewend was in die Afrikaanse musiek-en-liriekbeweging van die 1970's en '80's. Hoewel hy kommersieel nie baie suksesvol was as uitvoerende kunstenaar nie, het die albums wat hy in sy leeftyd uitgereik het, 'n nuwe rigting in Afrikaanse musiek ingelui en word dit vandag as van die invloedrykstes in die taal se musiekgeskiedenis beskou. Tientalle verwerkings van sy komposisies is sedertdien deur verskeie ander Afrikaanse kunstenaars opgeneem en 'n hele paar het huldeblyk-albums aan hom opgeneem.

Du Plessis is op 14 Januarie 1984 in 'n motorongeluk op die ou Krugerdorpspad in Knoppieslaagte oorlede, nadat slegs drie Afrikaanse albums onder sy naam uitgereik is. Opnames van nuwe liedjies wat na sy dood ontdek is, het tot 'n vierde album gelei wat in 1995 postuum uitgereik is.

Jacobus Johannes du Plessis is op 10 Mei 1945 in die distrik Rustenburg gebore waar sy ouers geboer het. Toe sy ouers hul plaas verloor, het die Du Plessis's na Springs verhuis waar Koos 'n groot deel van sy kinderlewe gewoon het. (Hy het later 'n liedjie oor die dorp en sy lewe hier, genaamd Molberge (Herinneringe aan Springs), op sy tweede album opgeneem.) Du Plessis het aan die Laerskool Pam Brink en Hoër Seunskool Hugenote skoolgegaan. Toe hy in standerd agt (graad 10) was, het hy 'n poging aangewend om sanglesse te neem, maar hy is deur die musiekonderwyseres afgeraai weens 'n skynbare gebrek aan vaardigheid.

Nadat hy matrikuleer het, het Du Plessis in Pretoria aan die Pretoriase Normaalkollege vir 'n onderwysdiploma gaan studeer en 'n BA-graad met spesialisering in Afrikaans aan die Universiteit van Pretoria behaal. As student het hy die kitaar ontdek en, met die hulp van 'n vriend, homself geleer om die instrument te bespeel. Dit was ook in hierdie tydperk dat hy sy toekomstige vrou, Mornay du Plessis, ontmoet het met wie hy in 1968 getroud is. Intussen het Du Plessis in 1964 na Johannesburg verhuis om 'n joernalistieke loopbaan te volg. Daar het hy vir Die Vaderland begin werk. Mettertyd het hy en 'n vriend, Douglas Davis, in 'n woonstel oorkant Joubertpark, naby Hillbrow, ingetrek. Dit was tydens sy verblyf in Hillbrow dat Du Plessis een van sy heel bekendste liedjies, Sprokie vir 'n stadskind, gekomponeer het.

Du Plessis het in 1969 na Amanzimtoti verhuis, waar hy vir Die Nataller begin werk het. In 1972 is die Du Plessis-egpaar terug na Johannesburg, waar Koos weer vir Die Vaderland gewerk het. In hierdie tyd het hy ook 'n BA-honneursgraad in Afrikaans-Nederlands aan die Universiteit van die Witwatersrand voltooi, waarna hy 'n aanstelling by die Oggendblad gekry het. As gevolg hiervan het hy weer verhuis, na Sunnyside in Pretoria. In 1973 is sy eerste dogter, Irma, gebore.

In 1975 het Karl Theunissen, 'n vriend van Du Plessis, 'n kassetopname van laasgenoemde se musiek na Nick Taylor geneem. Taylor was die bestuurder van die onafhanklike platemaatskappy Incline House-musiek en het 'n tuisateljee gehad. Twee jaar later het Du Plessis op die Televisie-program Perspektief (met Theunissen as regisseur) drie van sy liedjies gesing en dit opgevolg met nog optredes op die program Musiek en Liriek. 'n Reeks konserte by Die Laager by die Markteater in Johannesburg het gevolg.

Die TV-regisseur Katinka Heyns was in 1979 op soek na 'n temaliedjie vir haar komende reeks Phoenix en kie. Sy het Du Plessis se liedjie Kinders van die wind (wat toe reeds tien jaar vantevore geskryf is) ontdek en besluit om dit te gebruik. Sy het egter besluit om ook drie ander liedjies van Du Plessis (Sprokie vir 'n stadskind, Skielik is jy vry en Somer is verby) by die reeks in te sluit wat, tesame met die temaliedjie, almal deur Laurika Rauch gesing is. Phoenix en kie was die deurbraak wat beide Du Plessis en Rauch nodig gehad het om hul loopbane van die grond af te kry. Rauch het twee weke later 'n kortspeler van Kinders van die wind uitgereik wat sewe weke later goue status bereik het.

Na die sukses van die reeks het Taylor en Du Plessis in dieselfde jaar begin om aan laasgenoemde se eerste album, met die titel Skadu's teen die muur te werk. Die album is in 1980 uitgereik. Behalwe vir die vier liedjies wat in Phoenix gebruik is, het die album verskeie ander liedjies ingesluit wat later ewe bekend geword het, soos die titelsnit, Herman ('n ode aan 'n afgestorwe vriend), Op die pad na Nooitgedacht en As jy my kon volg. Laasgenoemde is na sy dood hermeng met 'n opname van sy dogter Karla, sodat sy en haar pa 'n postuum-"duet" kon sing. Die album Skadu's teen die muur is benoem as Afrikaanse Langspeler van die Jaar tydens Springbok Radio se SARIE-toekennings en Kinders van die wind het die SARI-toekenning vir Liedjie van die Jaar ontvang.

  1. Erfdeel 2004 - ISBN 1919980202

  2. Om jou verlaas te groet: nagelate verse 1985 - ISBN 0798118717

  3. Skink nog 'n uur in my glas: nagelate verse 1995 - ISBN 1874901414

  4. Die land vol blou Saffiere 2010 - ISBN 9789081565912

CD's Op Die Rak

8. Koos du Plessis Volledig 2012

7. Koos du Plessis Trilogie 2010

6. So onthou ons Koos du Plessis

5. Die Vierde horison 1995

4. Koos se Plaat 1987

3. Herbergier 1982

2. As almal ver is 1981

1. Skadus teen die muur 1979